راه کارهای برون رفت از بحران آب در صنایع نفت و گاز کشور …
سالهاست که در کشور بحث کمبود آب به طور جدی مطرح شده ولی به راهکارهای عملیاتی و اجرایی نمودن طرحهای مصرف بهینه آب در بخشهای کشاورزی که بیشترین مصرف آب در کشور را داراست و بخش صنعت کمتر پرداخته شده است. در شکل شماره ۱ [۱] سرانه آب تجدید شونده در کره زمین در سالهای […]
سالهاست که در کشور بحث کمبود آب به طور جدی مطرح شده ولی به راهکارهای عملیاتی و اجرایی نمودن طرحهای مصرف بهینه آب در بخشهای کشاورزی که بیشترین مصرف آب در کشور را داراست و بخش صنعت کمتر پرداخته شده است. در شکل شماره ۱ [۱] سرانه آب تجدید شونده در کره زمین در سالهای ۱۹۵۰ الی ۱۹۹۵ و پیش بینی سال ۲۰۲۵ منعکس گردیده است، چنانکه ملاحظه میشود کشورمان در مرکز این بحران قرار گرفته است.
شکل ( ۱ )
در نظر گرفتن وضعیت بحرانی منابع آب زیر زمینی کشور نیز از دیگر مسایلی است که تعریف کنندگان پروژههای صنعتی در کشور میبایست مورد توجه خاص قرار دهند که در شکل ذیل وضعیت منابع بحرانی مشخص گردیده است.
همانطور که در شکل شماره(۲) مشخص گردیده است[۱] مناطق مرکزی و شمال شرقی کشور در وضعیت بحران آب زیرزمینی قرار داشته، لذا توصیه میشود صنعت پتروشیمی کشور که دارای بالاترین مصارف در بین سایر صنایع میباشند در صورت امکان با صرف نظر کردن از مصرف آب چاه در این مناطق، حتی الامکان در مجاورت آبهای آزاد یا رودخانههای پر آب و دائمی و نزدیکی به خوراک با امکان اخذ مجوزهای لازم تعریف و تاسیس شوند. صنعت سودآوری که با جلوگیری از خام فروشی ارزش قابل توجهی در زنجیره ارزش تولید ملی علی الخصوص با تعریف صنایع پایین دستی مجاور ایجاد مینماید.
متاسفانه پاشنه آشیل بسیاری از شرکتهای پتروشیمیایی در حال حاضر دسترسی به منابع قابل اطمینان آب میباشد، توجه به رویکرد عالمانه اقتصاد مقاومتی ایجاب مینماید که مدیران و تصمیم گیرندگان، استفاده بهینهای از این منبع خدادادی با استفاده از تکنولوژیهای جدید به منظور صرفه جویی در مصرف آب و بازیافت آب بنمایند. امروزه در کشورهایی که زودتر به چاره اندیشی در این زمینه افتاده اند منابع آب حاصل از تسویه پساب شهری در دستور کار قرار گرفته که در کشورمان نیز این راهکار میتواند منبع قابل اتکایی برای مناطقی از ایران که کمبود آب زیرزمینی و آب ذخیره شده در سدها دارند باشد، آنچه که سرمایه گذاری در این بخش را دچار چالش نموده است بازگشت سرمایه طولانی مدت جهت سرمایه گذاران در این بخش از محل فروش آب میباشد.
همانطور که اشاره شد در میان صنایع کشور صنایع پتروشیمی جزو پرمصرفترین صنایع در کشور میباشند. ﺗﺄﻣﯿﻦ آب ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﺠﺘﻤﻊﻫﺎی ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ از اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎدی ﺑﺮای ﺗﺪاوم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ آنها ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. در واﻗﻊ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺣﺠﻢ زﯾﺎد آب ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده در ﺑﻮﯾﻠﺮﻫﺎ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺨﺎر و ﺧﻨﮏ ﮐﺮدن ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﻣﻮارد دﯾﮕﺮ از ﺿﺮوریﺗﺮﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﭘﺘﺮوﺷﯿﻤﯽ ﭘﺲ از ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺧﻮراک اﺳﺖ. ﺗﺤﻠﯿﻞ آﻣﺎرﻫﺎی ﮔﺰارش ” ﻣﺼﺮف آب در ﺻﻨﻌﺖ “ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﮔﺮوهﻫﺎی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﺎﯾﻊ، ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻮاد و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺳﻬﻢ ﻣﺼﺮف آب را در ﺳﺎل ۱۳۹۰ ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ. ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻏﺬاﯾﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﻠﺰات اﺳﺎﺳﯽ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﯿﺶ از ۸۰درﺻﺪ آب ﻣﺼﺮﻓﯽ در ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎی ﺑﺎﻻﺗﺮ از ۱۰ ﻧﻔﺮ ﮐﺎرﮐﻦ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده ﺑﻮدﻧﺪ. در ﺟﺪول ۱ ﻣﯿﺰان ﻣﺼﺮف آب ﮔﺮوهﻫﺎی ﭘﺮﻣﺼﺮف در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.
صنعت پتـروشیمی عـلی رغم گستـردگی فـرآیند ها، تنوع خـوراک و محصولات با توجه به اینکه عموما شـامل فـرآیندهایی مرتبط با شکست پیوندهای شیمیایی مواد اولیه و باز آرایی و تشکیل پیوندهای جدید است، با آزاد شدن مقادیر متنابهی از انرژی حرارتی توأم هستند.
نکته کلیدی در تداوم این فرآیندها، کنترل شرایط واکنش از طریق کنترل دما با خارج نمودن حرارت تولید شده توسط مبدلهای حرارتی از جریانهای خروجی از راکتورها و برج ها است.
عملیترین و ارزانترین روش جهت تخلیه این حرارت اضافه از سیستم، استفاده از آب جهت تبادل حرارت است که به روش های متفاوت از تولید بخار در HRSG ها تا مبدلهای آب سرد صورت میگیرد.
۱-تأمین آب از طریق تصفیه پسابهای شهری
علی رغم تصورها، با توجه به بحرانهای کم آبی پیش رو، پسابهای تصفیه شده در آینده بخشی از منابع تأمین آب مناطق شهری را به عهده خواهند داشت.
۲-احداث مجتمعهای پتروشیمی با استفاده از سیستمهای خنک کننده بدون آب (ایر فنها)
این روش در خوشبینانهترین حالت تنها میتواند منجر به کاهش ۳۵% از آب خنک کننده مورد نیاز شود.
از آنجا که نکته کلیدی در ایجاد یک سیکل کارامد انتقال حرارت از یک سیال گرم به سیال سرد، اختلاف دمای دو سیال است و در فرآیندهای پتروشیمیایی اغلب ناچار به کاهش دما تا حدود ۵۰ درجه سانتیگراد هستیم ، این شرایط باعث میگردد تا در استفاده از ایر کولرها محدودیت داشته باشیم.
تأمین آب در صنعت پتروشیمی به دلیل اجبار به انتخاب ظرفیت های تولید بالا و لزوم حفظ تداوم تولید به دلایل فنی واقتصادی جزو شرایط اصلی احداث طرح دریک منطقه است.
به طور مثال در جدول ذیل مصرف یک واحد پتروشیمی اوره و آمونیاک آورده شده است:
تهیه وتنظیم : بهروز بهمن زنگی
ادامه دارد …
—————————————————————————————————————————————-
[۱] نقش آب در صنعت پتروشیمی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی، مدیریت برنامه ریزی و توسعه، مهرماه ۱۳۹۴